Kunst & Cultuur

De lezing wordt gegeven naar aanleiding van de expositie in het Centraal Museum te Utrecht van 15 december 2018 tot en met 24 maart 2019. De Italiaanse schilder Caravaggio ( 1575-1610) is met name de laatste 20 jaar enorm populair. De tentoonstelling in het Centraal Museum belooft echter geen typische Caravaggio expositie te worden. Centraal staan zijn navolgers in Europa, de zogenaamde Utrechtse Caravaggisten: Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen, en Gerard van Honthorst. In de het begin van de zeventiende eeuw trokken deze jonge kunstenaars via de Alpen naar Rome. Hier zagen ze het werk van Caravaggio en zij waren diep onder de indruk. Caravaggio schilderde "naer het leven". Ook andere kunstenaars uit andere landen lieten zich inspireren. Ieder schilderde vanuit zijn eigen achtergrond. Deze verschillen komen ook aan de orde in deze expositie.

In onze tijd vinden archeologen resten van oude culturen, maar ook in de oudheid stuitte men op resten van eerdere culturen en zelfs fossielen. Zo vertelt de Griekse schrijvers, dat in hun tijd botten gevonden werden, die men toeschreef aan helden uit de mythologie. Fossielen zijn misschien de oorsprong van een aantal mythische wezens als de griffioen, terwijl in een Nederlands hunebed een hanger gemaakt van een fossiel, gevonden werd. Niet alleen werden oudheden opgegraven: in Pergamon en Rome zijn Griekse standbeelden gevonden, die al een paar honderd jaar oud waren toen ze naar deze steden werden gebracht: er was duidelijk interesse in deze oude beelden. In het Griekse Thessaloniki hebben de Romeinen zelfs een hele tempel verplaatst. In Egypte en het oude Nabije Oosten lieten koningen en priesters oude teksten overschrijven en kregen ze een plaats in hun bibliotheken.

In het Nieuwe Testament is Maria slechts een schimmige figuur aan wie alleen Lucas, de meest historische geïnteresseerde evangelist, aandacht besteedt. Mede ontstaan vanuit de behoefte om het geboorteverhaal van Christus wat meer aan te kleden, krijgt de persoon van Maria in de tweede eeuw na Christus wat meer gezicht in het proto-evangelie van Jacobus en het pseudo-evangelie van Matteus. Toch hebben deze verhalen niet meteen invloed op de iconografie van Maria. Pas na het Concilie van Efese (431) als Maria wordt aanvaard als de Theotokos (moeder Gods), dat wil zeggen de moeder van het menselijke en tegelijkertijd Goddelijke kind, krijgt ze haar eigen plaats in de iconografie. 

In 2022 vieren we het feit dat Gouda 750 jaar daarvoor van graaf Floris V stadsrechten ontving. In deze avondvullende lezing hoort u hoe de middeleeuwse Gouwenaar leefde en hoe Gouda de turbulente 16e eeuw door kwam. Onze stad werd bekend door haar kaas en pijpen maar werd daar eigenlijk wel het grote geld mee verdiend? En hoe religieus waren die stadsbewoners met hun grote Sint Janskerk nu eigenlijk? Tijdens de avondlezing horen we al veel antwoorden op deze vragen, maar op de wandeling door de stad op de zaterdag na de lezing zien we zelf hoe de stad zich in acht eeuwen ontwikkelde tot het huidige Gouda. De duur van de wandeling op zaterdag is 2 uur, de aanvangstijd wordt i.o.m. de cursisten bepaald.