Kunst & Cultuur

De betekenis van (mythologische) dieren en andere wezens in Romaanse kerken. Bernardus van Clairvaux schreef in zijn Apologia (1125) verontwaardigd over het rijkelijk aanwezige beeldhouwwerk in de romaanse kerken: "Wat betekent daar die belachelijke monsterlijkheid, en wonderlijke afzichtelijkheid? En wat doen daar die onreine apen, die woeste leeuwen, die monsterlijke centauren, die halfmensen, gevlekte tijgers (..)?" Bernardus wist - in tegenstelling tot de hedendaagse mens - best wel wat de betekenis was van die vreemde wezens in de kerk, maar vond dat ze de monniken te veel afleidden van hun eigenlijke taak, het bidden. In deze lezing zal wordt ingegaan op de symbolische betekenis van deze dieren en halfmensen en op welke teksten de beeldsymboliek is gebaseerd.

Deze lezing wordt alleen online gegeven.

Door de vele illustraties en teksten die er zijn overgeleverd, kan men zich tegenwoordig een goed beeld vormen hoe de middeleeuwse tuin er idealiter moet hebben uitgezien. Zo kunnen we nagaan waar de tuinen voor werden gebruikt, wat voor planten er groeiden en hoe de tuinen werden ingedeeld. In de tuin werd geminnekoosd en muziek gemaakt én natuurlijk groeiden er bloemen en planten en werden er kruiden en groenten geteeld. Toch geeft niet iedere middeleeuwse afbeelding van een tuin de werkelijkheid goed weer. De eerste en ideale tuin was volgens de middeleeuwers de paradijstuin, zoals deze beschreven wordt in het Boek Genesis. In de lusthoven en kloostertuinen probeerde men het idee van die paradijselijke tuin te benaderen en hadden bepaalde planten en bloemen en tuindecoraties een symbolische waarde. De minnaar in het Hooglied noemt zijn geliefde een ‘gesloten tuin’. Het zal in de lezing duidelijk worden dat men deze beeldspraak toepasselijk achtte op Maria. Ook in de seculiere wereld hadden bepaalde planten een symbolische betekenis. Deze lezing bespreekt zowel de “werkelijke” als de symbolische middeleeuwse tuinen.

Deze lezing wordt alleen online gegeven.

De Toscaanse stad Siena, nu bekend als 'stad van de Palio', was een van de belangrijkste en rijkste Italiaanse steden van de Middeleeuwen. Maar het evenement Palio, dat twee keer per jaar wordt georganiseerd, is slechts de top van de ijsberg die langzaam de schoonheid, het unieke culturele erfgoed en het plezier van het leven onthult van een stad die nog steeds intact blijft in haar structuur, geest en tradities. Een unieke kans om een onvergetelijke en mysterieuze stad te leren kennen, in perfecte balans tussen verleden en heden.

In 793 landden de eerste Vikingen in Engeland. Hiermee begon de periode waarin tot ca 1500 de Vikingen een grote verandering brachten in het Keltische en Angelsaksische Groot Brittannië. De Vikingen waren niet alleen plunderende barbaren, maar brachten ook cultuur en bestuurlijke vernieuwingen. Ze hebben blijvend een plaats in de Britse samenleving veroverd.

‘De Sfinx van Delft’ - zoals hij wordt genoemd vanwege het mysterie rond zijn leven en zijn schilderijen - blijft een van de belangrijkste referentiepunten van de schilderkunst in Nederland tijdens de Gouden Eeuw. Zijn voorkeur  voor vooral het afbeelden van stille, intense, ingetogen momenten, samen met zijn meesterschap in het gebruik van kleur en licht, maken zijn kunstwerken beslist uniek. Wat er precies achter deze schilderijen speelt en waarom zij zo speciaal zijn, ontdekt u in deze lezing over de subtiele kunst van een van de meeste fascinerende Nederlandse kunstenaars.

Er lopen al heel lang mensen in Europa rond. In het begin waren dit voorouders of verwanten van de moderne mens zoals de Neanderthalers. Ongeveer 40.000 jaar geleden trok de moderne mens het westen van Europa binnen. Deze mensen leefden van het verzamelen van planten en het jagen op wilde dieren. Dat was echter niet het enige wat ze deden. Zij maakten ook wat wij kunst zouden noemen. De meeste kunst uit die tijd is bewaard gebleven in grotten. De reden is eenvoudig: hier blijven de afbeeldingen het best bewaard. Er zijn veel discussies over de ouderdom van deze kunst. Recente ontdekkingen laten zien dat Neanderthalers waarschijnlijk ook grotschilderingen maakten. Lange tijd is gedacht dat grotschilderingen van zo’n grote ouderdom vooral in Europa voorkwamen. Nu weten we dat zeer oude schilderingen ook in Indonesië gemaakt werden. De mensen leefden niet in deze grotten, maar in tentenkampen buiten de grotten. Opgravingen van deze plekken laten ons zien hoe mensen in die tijd leefden. Waarom deden deze jagers en verzamelaars zoveel moeite om diep onder de grond grotschilderingen te maken?

In deze cultuurhistorische cursus van drie bijeenkomsten ontdekt u de culturele erfenis en het natuurschoon van de Italiaanse regio Campania. Vele volkeren hebben zich hier in het verleden gevestigd en hun zichtbare sporen maken van Campania een bijzondere vakantiebestemming.

1. Napels
Napels was al in de Grieks-Romeinse periode een belangrijk cultureel centrum en de stad werd tussen de 15e en 19e eeuw door haar rijke geschiedenis en cultuur in één adem met Parijs genoemd. U maakt er kennis met koninklijke paleizen, robuuste kastelen, fraaie barokke kerken, idyllisch gelegen kloosters en moderne street art. Het Nationaal Archeologisch Museum is een van de belangrijkste archeologische musea ter wereld en is een perfecte voorbereiding als je een bezoek brengt aan Pompeii en Herculaneum. Het echte Napels vind je met name in de sfeervolle, nauwe straatjes en steegjes met elkaar verbonden door volle waslijnen, waar het straatleven de ware ziel van de Napolitaan toont, waar de opwinding groot is als het bloedwonder van de heilige Gennaro weer is voltrokken en waar prachtige Napolitaanse liederen vanaf balkons schallen. De volkscultuur is doorspekt met religieuze en culinaire uitingen.

2. Pompeii en Herculaneum
Een ander hoogtepunt is het bezoek aan Pompeii en Herculaneum, die in het jaar 79 getroffen zijn door een verwoestende vulkaanuitbarsting van de Vesuvius. Eeuwenlang hebben metersdikke as- en modderlagen het bestaan van deze stadjes verborgen gehouden. De opgravingen vertellen ons gelukkig veel over het alledaagse leven m.b.t. wonen en werken, religie en levensopvattingen. Kortom, Pompeii en Herculaneum komen weer tot leven!

3. Capri, Sorrento, Amalfi en Paestum
Allereerst gaan we naar Capri, droomeiland in de Golf van Napels. Niet voor niets de geliefde woonplaats van Romeinse keizers. Niet te missen is de spectaculair gelegen villa van de Zweedse arts/kunstverzamelaar Axel Munthe in Anacapri. Dichtbij bevindt zich de Blauwe Grot, een bijzonder natuurfenomeen. In Capri-stad kwam eens de mondaine jet-set bij elkaar. Via Sorrento, beroemd om haar indrukwekkende processies in de Goede Week, verkennen we de Amalfitaanse kust met haar panoramische vergezichten en de kathedraal van Amalfi, een parel van bouwkunst door de eeuwen heen. Tenslotte staan we in Paestum oog in oog met unieke overblijfselen van drie Griekse tempels, waaronder de tempel van Poseidon (ca. 460 v.Chr.), een van de beste bewaarde Griekse tempels ter wereld. Alle informatie wordt aanschouwelijk gemaakt met talloze illustratieve afbeeldingen. 

Duizenden jaren geleden leerden mensen om akkers te bebouwen en dieren te fokken. Deze mensen waren de eerste boeren en veetelers. Vanuit het Nabije Oosten verspreidde het boerenbedrijf zich over Europa, hoewel in sommige gebieden mensen nog lang bleven jagen en verzamelen zoals in Nederland. Bijzonder is dat de vroege boeren in Europa grote, stenen bouwwerken oprichtten. In Nederland zijn dat de oudst zichtbare monumenten: de hunebedden. Hunebedden waren zeker grafkamers, maar waarschijnlijk hadden ze meer functies. Hunebedden zijn niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland en het zuiden van Scandinavië gevonden. Grote stenen monumenten, net iets anders dan de hunebedden, zijn ook bewaard gebleven in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Frankrijk en het Iberisch schiereiland. Daar zijn niet alleen graven, maar ook cirkels en lange rijen van stenen gebouwd. De beroemdste zijn Carnac en Stonehenge. Waarom staken deze vroege boerengemeenschappen zoveel tijd in het oprichten van stenen monumenten? Tijdens de cursus wordt informatie gegeven over de monumenten en musea waar deze monumenten te zien zijn.